Als leidinggevende zul je je vast wel eens afvragen hoe je de autonomie van medewerkers kunt vergroten, zonder op het resultaat in te boeten. Wij hebben hier een paar tips voor.
Autonomie, wat is dat en wat speelt hierbij?
Autonomie is een psychologische basisbehoefte, die in veel onderzoek de motivatie en prestaties van mensen blijkt te verhogen. Dit begint door de zelfsturing en het eigenaarschap van medewerkers te stimuleren.
Eigenaarschap over het werk of de eigen ontwikkeling is een belangrijk aspect van autonomie. Zelfsturing gaat over de vraag in welke mate een medewerker zelf mag bepalen hoe het werk en het leerproces hierin worden ingericht. Ben je te sturend, dan is er weinig ruimte voor autonomie en neemt de motivatie van werknemers voor het werk en om te willen leren af. Als je te weinig stuurt, bestaat echter de kans dat de wijze waarop de medewerker het werk uitvoert afbreuk doet aan waar je als team en organisatie voor staat.
Autonome teams
Autonomie gaat dus altijd gepaard met het bespreken van elkaars verwachtingen over hoe het werk wordt uitgevoerd. Dat kun je natuurlijk als manager met individuele medewerkers doen, het beste is echter om dat op teamniveau met elkaar te doen. Mensen werken vandaag de dag immers steeds meer in teamverband samen, daarom is het goed om elkaars verwachtingen ook als team met elkaar af te stemmen.
Als je over autonomie praat kun je, op uitzonderingen na, feitelijk het beste over autonoom werkende teams praten, die duidelijk omschreven doelen en kaders meekrijgen waarbinnen zij werken. Zulke teams kunnen zelf onderling afspreken wat zij hier van elkaar in verwachten en welke rol zij daarin willen nemen. Dat biedt ruimte om te accepteren dat niet iedereen alles kan en om in het werk te groeien, ook op het vlak van ieders eigen individuele autonomie.
Net als allerlei andere kennis en vaardigheden gaat de ontwikkeling van autonomie niet vanzelf en niet in grote stappen. Het is een kwestie van vallen en opstaan en van fouten durven leren. En als leidinggevende en als team elkaar hierin helpen. Dat begint met het niveau van verantwoordelijkheid voor materiaal en gedrag en kan uitgebouwd worden naar andere onderdelen van het (leer)proces.
Voorbeelden van autonoom werken
Voorbeelden van gedrag waarbij autonomie en zelfsturing een belangrijke rol speelt zijn:
- Ik kan zelf het materiaal pakken wat ik nodig heb voor mijn werk.
- Ik kan goed doorwerken.
- Ik verzorg mijn werk goed, ik ben trots op wat ik doe.
- Ik kan uitleggen wat ik moet doen bij mijn taken.
- Ik kan precies vertellen HOE ik het ga doen: “eerst… dan… daarna…”
- Ik geef niet snel op als de taak wat lastiger wordt.
- Ik kijk heel precies na.
- Ik kan uitleggen hoe mijn werk ging.
- Ik kan zelf bedenken of ik wel of geen uitleg nodig heb.
- Ik kan zelf goed inschatten hoeveel tijd ik nodig heb voor de taken.
- Ik kan vooraf inschatten hoe goed ik de taken ga maken.
- Ik help een andere collega om het zelf beter te kunnen.
- Ik kan een planning maken en me daar aan houden.
- Ik kan uitleggen of ik meer uitdaging nodig heb.
- Ik kan uitleggen hoe ik het beste leer.
- Ik kan een portfolio bijhouden waarmee ik laat zien hoe ik mij ontwikkel.
- Ik kan een ontwikkelgesprek voeren met mijn leidinggevende waarin ik laat zien hoe ik mij ontwikkel.
Bed autonomie in persoonlijke ontwikkeling in
Het spreekt voor zich dat bij autonomie de beheersing van het gedrag en de vaardigheden die nodig zijn voor het werk ook aan de orde is. Het is dan ook goed om het leerproces op het gebied van autonomie aan het leerproces van dit gedrag en deze vaardigheden te koppelen. Hierbij zal de aandacht naar verwachting steeds meer uitgaan naar 21e eeuwse vaardigheden.
Hoe kun het leerproces in autonomie ondersteunen?
Hoe kun je als leidinggevende, als coach of collega het leerproces van medewerkers in autonomie ondersteunen? Welke vaardigheden komen daar bij kijken? Je kunt:
- Reageren op signalen van taakvermijding, verveling of frustratie e.d. tijdens het werk.
- Mensen ondersteunen door concrete aanwijzingen om het werk goed uit te voeren.
- Inspanningen van mensen tijdens het werk waarderen.
- Bevorderen dat mensen volharden.
- Mensen tijdens het werken duidelijk maken wat goed of minder goed gaat.
- Bevorderen dat mensen zelfstandig leergedrag en autonomie ontwikkelen.
- Vragen stellen die tot reflectie leiden.
- Hun groei in zelfstandig (leer)gedrag systematisch evalueren met medewerkers
- Mensen ondersteunen om te verwoorden wat zij denken.
- Mensen bewust maken van de volgende stappen in hun ontwikkeling.
- Bevorderen dat mensen op hun eigen niveau uitdagende doelen stellen.
- Iemand inzicht geven in de stappen die nodig zijn om een doel te bereiken.
- Concrete aanwijzingen geven die nodig zijn om het doel te bereiken.
- Medewerkers ondersteunen in het maken van een stappenplan.
- Mensen helpen leren om systematisch de voortgang te evalueren.
- Medewerkers leren om hun eigen werk kritisch te beoordelen.
- Bevorderen dat mensen steeds beter in staat zijn hun groei te verwoorden.
- Medewerkers bewust maken van de relatie tussen eigen inspanningen en het resultaat daarvan.
- Bevorderen dat medewerkers inzicht ontwikkelen in hun sterke en zwakke kanten.
- Mensen leren het werk om hun zwakke punten heen te organiseren.
- Medewerkers bewust maken van wat zij denken en voelen bij het werk.
- Iemand leren om belemmerende gedachten om te buigen naar helpende gedachten.
- Mensen leren om zelfstandig te studeren en autonoom te handelen.
- De bekwaamheid van collega’s in het coachen van anderen bevorderen.
Heb je behoefte om hierop te reageren of wil je hier iets mee doen? Neem dan contact op of maak een afspraak. Wij helpen leidinggevenden om leerprocessen samen met hun team vorm te geven en zo op korte termijn tot betere resultaten te komen.